Instytut » Pracownicy » prof. dr hab. Anna Wypych-Gawrońska

Krótki życiorys naukowo-dydaktyczny

Urodziłam się w Częstochowie w 1966 roku, tu rozpoczęłam naukę w szkole podstawowej i szkole muzycznej I stopnia. Liceum ogólnokształcące ukończyłam w Zawierciu, następnie podjęłam studia na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, kontynuując naukę w szkole muzycznej II stopnia w Częstochowie w klasie fortepianu prof. Ludomiry Grądman. W 1989 roku uzyskałam tytuł magistra kulturoznawstwa, specjalność teatrologia, pracę magisterską pisałam pod kierunkiem prof. dr hab. Eleonory Udalskiej. Za ukończenie studiów z wyróżnieniem otrzymałam nagrodę Wiceprezesa Rady Ministrów. Szkołę muzyczną II stopnia ukończyłam w 1986 roku, uzyskując tytuł muzyka instrumentalisty w zakresie specjalizacji gry na fortepianie. W 1989 roku rozpoczęłam studia doktoranckie na Uniwersytecie Jagiellońskim na Wydziale Filologicznym. W 1996 obroniłam stopień naukowy doktora nauk humanistycznych w dyscyplinie literaturoznawstwo na podstawie rozprawy pt. Lwowski teatr operowy i operetkowy w latach 1872-1918 napisanej pod kierunkiem prof. dra hab. Jana Michalika. Rozprawę doktorką opublikowałam w Wydawnictwie Universitas w 1999 roku, w kolejnym roku otrzymałam za nią nagrodę "Teatralna Książka Roku", przyznaną przez Sekcję Krytyków Teatralnych Polskiego Ośrodka Międzynarodowego Instytutu Teatralnego. W 2007 roku uzyskałam stopień doktora habilitowanego w dyscyplinie literaturoznawstwo na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego na podstawie monografii Warszawski teatr operowy w latach 1832-1880.
W działalności naukowej stale współpracuję z ośrodkami naukowymi w kraju i za granicą, przede wszystkim z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (z Centrum Badań nad Teatrem Muzycznym, a także w ramach projektu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego dotyczącego teatru muzycznego Stanisława Moniuszki), Uniwersytetem Jagiellońskim w Krakowie i Akademią Muzyczną we Lwowie. W ramach przygotowań do konkursu ogłoszonego przez Humanities European Research Area organizowałam konsorcjum naukowe wspólnie z pracownikami Uniwersytetu w Sztokholmie oraz Uniwersytetu Wiedeńskiego. Jestem zastępcą redaktora naczelnego czasopisma naukowego Instytutu Filologii Polskiej "Irydion. Literatura - Teatr - Kultura".
Bardzo cenię sobie współpracę z instytucjami kultury i instytucjami samorządowymi, przede wszystkim z Teatrem Dramatycznym im. Adama Mickiewicza w Częstochowie (jestem przewodniczącą Rady Artystycznej tego teatru), Muzeum Częstochowskim (jestem członkiem Rady Muzeum), Biblioteką Publiczną im. Władysława Biegańskiego w Częstochowie, Samorządowym Ośrodkiem Doskonalenia w Częstochowie (wchodzę w skład Rady Programowej Biuletynu Samorządu). Jestem członkiem kilku towarzystw naukowych, w tym Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych, Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza Oddział w Częstochowie oraz Société Internationale D'histoire Comparée Du Théâtre, De L'opéra Et Du Ballet z siedzibą w Sorbonie w Paryżu.
Prowadziłam i prowadzę projekty naukowe: w 2006 roku ukończyłam projekt Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pt. Literatura w operze. Adaptacje dramatyczno-muzyczne utworów literackich w Polsce do 1918 roku, w 2012 roku ukończyłam projekt Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pt. Warszawski teatr operowy w latach 1880-1915, w 2015 zakończyłam prace nad projektem Narodowego Centrum Nauki pt. Muzyka w polskim teatrze dramatycznym do 1918 roku. Efektem pracy naukowej i realizowanych projektów są monografie, publikacje w czasopismach (w „Pamiętniku Teatralnym", „Muzyce", „Res Facta Nova") i w książkach pokonferencyjnych oraz biogramy artystów operowych umieszczone w Polskim Słowniku Biograficznym. Bardzo ważny obszar moich badań naukowych stanowi kultura Częstochowy i regionu, jestem współredaktorką kilku publikacji poświęconej tej tematyce, w tym książek: Literatura i kultura w Częstochowie - Częstochowa w literaturze i kulturze; Halina Poświatowska. Czytanie wielokrotne; Iwo Gall - redutowiec, artysta teatru.
Prowadzę zajęcia dydaktyczne z zakresu wiedzy o teatrze, czytania teatru oraz adaptacji teatralnych utworów literackich. Szczególnie cenna jest dla mnie współpraca naukowa ze studentami i doktorantami, w tym m. in. przy organizacji konferencji naukowych „Język - Teatr - Literatura" oraz we wspólnie przygotowywanych publikacjach naukowych.
W roku 2006 zostałam zastępcą dyrektora ds. nauki Instytutu Filologii Polskiej, w kadencji 2008-2012 pełniłam funkcję prodziekana ds. nauki Wydziału Filologiczno-Historycznego, od roku 2012 prorektora ds. rozwoju, od 2016 roku pełnię funkcję rektora Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie.

Zainteresowania badawcze

Moje zainteresowania badawcze wynikają z wykształcenia humanistycznego i muzycznego - wykorzystuję je w pracach nad historią teatru muzycznego, przede wszystkim teatru operowego i operetkowego, ale także zjawisk muzyczności w teatrze dramatycznym. Trzy opublikowane przeze mnie monografie poświęcone historii teatru operowego i operetkowego we Lwowie oraz teatru operowego i operetkowego w Warszawie dotyczyły scen muzycznych istniejących na ziemiach polskich do 1918 roku. W teatrze cenię przede wszystkim wrażliwość tej sztuki na otaczającą rzeczywistość - teatr był i jest instrumentem bardzo szybko reagującym na świat i artystycznie go wyrażającym. W historii teatru widzę zarówno narzędzie z obszaru teatrologii, jak i kulturoznawstwa, pozwalające wszechstronnie poznać kulturę epoki. Pisanie o teatrze prowadzi mnie w kierunku badań interdyscyplinarnych i komparatystycznych, w których uwzględniam konteksty kulturowe, moim zdaniem podstawowe dla zrozumienia znaczenia zjawisk performatywnych w kulturze poprzednich epok i w kulturze współczesnej. Równocześnie teatr pozwala mi zajmować się bliżej wszystkimi swoimi „składowymi" tworzywami, przede wszystkim literaturą (w tym obszarze szczególnie interesują mnie literackie aspekty librett operowych) i muzyką (nie tylko tą funkcjonującą w teatrze muzycznym, ale i współtworzącą rzeczywistość przedstawienia dramatycznego). Fascynującym naukowo obszarem są też dla mnie zjawiska performatywne, zarówno te istniejące w teatrze, jak i poza nim.

Bliżej życia

Najcenniejszy - czas spędzony z rodziną i przyjaciółmi; najbardziej pożądane u siebie i u innych - pełne zaangażowanie w to, co się robi, z równoczesnym dystansem do świata i z poczuciem humoru; wolny czas - teatr, muzyka, film, spacery, piesze wędrówki, podróże.